Chậu cây cảnh
Kỹ thuật uốn và tạo dáng cây đào cảnh
Th9
Kỹ thuật uốn và tạo dáng cây đào cảnh là một nghệ thuật đầy tinh tế và đòi hỏi sự chiến đấu, tình yêu và tài năng. Đây không chỉ là việc tạo ra những cảnh cây độc đáo mà còn là một cách để có thể tạo ra sự kết nối với tự nhiên và tạo nên tác phẩm nghệ thuật sống động, đồng thời mang lại sự thư giãn và hòa mình vào vẻ đẹp tự nhiên mỗi ngày. Hãy cùng Sopi.vn tham khảo ngay những tip uốn và tạo thế để có cây đào cảnh xuất sắc.
1. Kỹ thuật uốn và tạo dáng cây đào cảnh ngay sau trồng
Người trồng đào có thể tạo dáng cho cây đào cảnh ngay sau khi trồng, gia cố thân cây cũ hoặc phát triển thế cây mới đẹp hơn bằng cách nắm rõ hình dáng các loại cây cơ bản qua học hỏi từ tài liệu hoặc kinh nghiệm đến từ người khác. Bạn nên cắt tỉa cây thường xuyên để cây phân nhánh, tạo bộ khung tán sau này, cây càng ra nhiều cành thì càng ra nhiều hoa. Thông thường nên cắt tỉa mỗi tháng một lần. Dùng kéo cắt tỉa cắt 1/3 chiều dài nụ khiến cành bị héo và phát triển các cành bên. Cắt tỉa thường xuyên cũng là biện pháp hạn chế thiệt hại do sâu đục đào gây ra.
2. Các dáng cơ bản
Để phân loại dáng thế, trước hết chúng ta cùng nhau phân biệt và làm rõ dáng, thế là gì ?
– Dáng cây: là phương của cây (chiều dọc của thân cây) so với mặt phẳng nằm ngang hay so với mặt chậu.
VD: Dáng thẳng, dáng nghiêng…
– Thế/kiểu: Thế cây là nghệ thuật biểu đạt sự ẩn dụ ý nghĩa, tinh thần, tư tưởng theo truyền thống văn hoá và được thể hiện qua một tên nào đó hay thế mà tác giả muốn gửi gắm tâm tư, tình cảm của mình vào tác phẩm.
VD: Thế nhân văn, thế ngũ phúc…
Phân loại cây thế đối với cây đào cảnh dựa vào dáng thế cây và số lượng cây trên gốc mà người ta chia thành các loại như sau:
2.1. Dáng trực
– Là cây có trục thân cây thẳng góc với mặt đất. (nhìn tổng thể giữa ngọn và gốc hình thành đường thẳng hoặc gần thẳng đứng).
* Ý nghĩa: Dáng trực trong nghệ thuật cây cảnh nó được nghệ thuật hoá để ẩn dụ thế hiên ngang, bất khuất…
2.2. Dáng xiên (xiêu)/nghiêng hay dáng tà
– Là dáng mà trục của thân cây hơi nghiêng so với phương nằm ngang khoảng α = 20o – 70o.
* Ý nghĩa: Ngoài thiên nhiên những cây này gặp trắc trở, thiên tai làm đổ nghiêng nhưng cây vẫn sống và vươn lên.
Về phương diện thẩm mỹ thì những cây có dáng xiêu thường trông rất mềm mại, duyên dáng, nhã nhặn thường thể hiện hình tượng của người phụ nữ.
2.3. Dáng hoành
Là dáng cây mà trục của thân cây nằm ngang so với mặt chậu. Dáng hoành ở ngoài tự nhiên thường là những cây có điều kiện sống khó khăn nhưng cây vẫn sống và nảy lộc đâm chồi (cây nằm ngang trên mặt đất α = 70 ≤ 90o
* Về thẩm mỹ: Dáng cây này khá khác thường, ngoạn mục biểu hiện sự mềm mại dịu dáng, duyên dáng…
2.4. Dáng huyền
– Cây có gốc trong chậu nhưng thân cây trườn qua mép chậu đổ xuống phía dưới như dòng thác đổ. Ngọn cây dài hơn đáy chậu và có xu hướng ngóc lên. Cây mọc vách đá α > 90o.
* Ý nghĩa: Trong tự nhiên, những cây này thường sống ở những nơi có khí hậu khắc nghiệt nhất (cây trên sườn núi, vách đá…) nhưng cây vẫn có thể sống, gốc cây bám chắc vào đá, treo leo giữa mây trời, ngọn cây vươn lên tạo hình ảnh của sự kiên trì nhẫn nại vượt qua phong ba bão táp hướng tới tương lai phát triển.
Về mặt thẩm mỹ: Dáng cây thể hiện sự mềm mại, dịu dàng, sự tươi trẻ… song tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt.
– Từ các dáng cơ bản trên người ta tạo ra thành rất nhiều kiểu dáng thế khác nhau (nội dung này sẽ được trình bày cụ thể trong bài sau)
3. Thế cây
Việc nhân giống cây đào cảnh là một nét văn hóa truyền thống của nước ta. Sở thích này ban đầu chỉ dành cho những gia đình quý tộc. Ngày nay, thú chơi cây cảnh rất được ưa chuộng trong nhiều tầng lớp xã hội, đặc biệt là người lớn tuổi. Người xưa thường nói: yêu cảnh, yêu hoa, hóa ra là yêu đời.
Bonsai là một thú chơi cây cảnh của Nhật Bản có nguồn gốc từ Trung Quốc từ thế kỷ XII-XIII. Cây cảnh trồng trong chậu được các nhà truyền bá triết lý của mình khắp Châu Á trong đó có Việt Nam. Mỗi người có cảm nhận khác nhau và vì vậy thế bồn cảnh cũng có nhiều kiểu dáng khác nhau.
Người cao tuổi có tính cách thông thái, thích kiểu dáng chịu ảnh hưởng của nho giáo, thể hiện những thế cây: Phúc – Lộc – Thọ, ngũ phúc, phu tử, mẫu tử, huynh đệ, bằng hữu…
Còn đối với những bạn trẻ thích phóng khoáng, lãng mạn thì có thể tạo thế cây dáng hoành, thế cây nằm ngang hoặc trễ đổ xuống như dòng thác. Có rất nhiều thế cây được sử dụng trong làm cây đào: thế phượng vũ, thế long giáng, thế phượng vũ long đàn, thế bạt phong hồi đầu, thế trực liên chi, thế tam đa, thế tứ quý, thế thất hiền, thế nhất trụ kình thiên, thế trực liên chi, thế trực quân tử…
Khi chơi cây đào cảnh, người xưa chú ý tới bốn yếu tố: nhất hình, nhì thế, tam chi, tứ diệp. Chính vì thế, ta thấy: Cây đào cảnh uốn lượn hành 3 tầng, 4 đoạn thân, 5 chùm nhánh là để tượng trưng cho tam cương (quần thần, phu tử, phu phụ), ngũ thường (nhân, lễ, nghĩa, trí, tín), tam tòng (tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử ) và tứ đức (công, dung, ngôn, hạnh ). Chơi đào cảnh kết hợp với các loại hoa khác tạo nên sự hoàn hảo khi các cụ lấy 10 cây hoa cảnh dáng thể (thập toàn) tạo thành bộ 3 hoàn chỉnh cốt lõi cho nghệ thuật bonsai. Đó là tứ linh, tứ quý và tam đa.
Gắn liền với tứ linh là bốn loại cây: cây đa, cây sung, cây sinh, cây si, tương ứng với bốn hình tượng con vật: long, lân, quy, phượng.
Bộ tứ quý gồm tùng, trúc, cúc, mai ứng với tứ bình, hợp với tứ thời (xuân tùng, hạ trúc, thu cúc, đông mai/đào) thể hiện ước vọng hạnh phúc vĩnh cửu của con người. Bộ tam đa gồm 3 loại cây: sung, lộc vừng, đào, ứng với Phúc – Lộc – Thọ.
4. Kỹ thuật uốn và tạo dáng cây đào cảnh để có thế đẹp
Cây cảnh nói chung, hay cây đào nói riêng, là nghệ thuật mô phỏng thiên nhiên hay “thiên nhiên được nghệ thuật sắp xếp lại”. Nghệ nhân tạo cây cảnh cũng đồng thời tạo dựng cuộc sống, tâm hồn, trí tuệ và ước muốn của chính mình. Vì vậy, cây cảnh là một phần tâm hồn con người, giúp con người đạt tới cái đẹp, cái thiện, sống đẹp hơn, tốt đẹp hơn. Cây đào cảnh phải được nghệ nhân uốn nắn, chỉnh sửa thành một thế cây hay dáng đứng để cây có một bố cục hài hòa, đẹp đẽ. Như thế cây cảnh mới có được một sức sống, một ý nghĩa mà nghệ nhân muốn sáng tạo.
4.1. Cấu trúc cây cảnh/Nguyên tắc tạo hình:
Một cây đào cảnh đẹp cần có sự cân bằng toàn diện, từ sự tạo hình, uốn nắn kiểu dáng đến sự kết hợp giữa cây và chậu. Có ba nhân tố chính:
– Rễ cây
Rễ cây là một bộ phận đặc biệt làm cho cây, cây cảnh, rễ cây làm cho cây già đi, từng trải, chịu đựng, bướng bỉnh, điềm tĩnh, nghỉ ngơi. Rễ cây lộ ra trên mặt đất làm tăng thêm ấn tượng về tuổi tác và đặc tính riêng của từng cây. Đây là một trong những đặc điểm thú vị nhất của nghệ thuật cây cảnh.
– Thân cây
Thân cây đóng một vai trò rất quan trọng trong việc hình thành cây cũng như dáng thế cây. Gốc, thân cây thể hiện sự già nua, tuổi của cây. Thân cây càng lớn, hốc càng gồ ghề, khối u, vết sẹo, vỏ nứt, nấm mốc càng chứng tỏ cây đã sống lâu hơn thời gian. Thân cây nghiêng ngả, uốn lượn là thông điệp rằng cây đã trải qua bão tố, sóng gió, đất trượt, thiên tai dữ dội và sự chống trả quyết liệt kiên cường để tồn tại và đứng vững, làm tròn bổn phận của mình là chiếm lĩnh không gian cao rộng của trời đất để phát triển phồn thịnh.
– Cành cây
Cành là xương tạo thành và tạo khung cho hình dáng của cây. Nó giúp người tạo ra cây thích nghi và khắc phục được những khuyết điểm của thân cây không thể với tới, vì ưu điểm của cành là dẻo, dễ cầm, đầu yếu. Cành là tán lá, là áo của cây. Việc sửa cành lá là công việc cuối cùng để tạo dáng cho thế cây.
Cành cây tạo nên cấu trúc căn bản của hình bóng cây. Phải được điều chỉnh bằng cách cắt tỉa và uốn cong. Hãy quan sát kỹ cách sắp xếp các cành mọc và tỏa rộng xung quanh cây như cầu thang xoắn ốc và hình dung sự hài hòa hài hòa xung quanh thân cây. Tránh để những cành mọc đâm ngang và lan cùng một chỗ trên thân, hoặc mọc đối diện với cành khác ở một độ cao trên thân.
Có thể nói: Cây đào là gieo trồng, chăm sóc và tạo dáng trang trí trong sân nhà, bày trí theo phong thủy. Cây cảnh được tạo dáng theo sự sáng tạo của nghệ nhân mà vẫn giữ được vẻ tự nhiên của hoa lá.
4.2. Kỹ thuật uốn nắn
Với kỹ thuật uốn dây có thể tạo hình cây cảnh bằng cách thay đổi hướng của thân và cành. Những cành mọc chĩa lên có thể uốn ngang hay vuốt xuống để tạo ấn tượng già dặn, trưởng thành. Trên thực tế, chúng ta nên dựa vào dáng cây để chọn những cây mềm, dẻo, dễ uốn và không bị tách cành.
Cách quấn
+ Quấn thân cây: Cắt một sợi dây có chiều dài gấp 3 lần nhánh hay thân cần quấn. Có thể quấn dây lượn quanh thân một góc 45o, đó là cách quấn hiệu quả nhất.
Cách quấn: Cắm một đầu kẽm xuống đất, đầu tiên quấn quanh gốc cây, sau đó quấn lên thân cây. Nếu muốn quấn thêm một lần nữa, bạn nên quấn sát với sợi dây trước và nhất thiết không quấn chồng lên nhau.
+ Quấn nhánh: Bắt đầu quấn từ dưới. Đồng thời quấn dây xen kẽ dọc theo cành cho đến khi toàn bộ cây làm xong nguyên cây (trở lại quấn trên những cành non thật tỉ mỉ). Hoặc quấn cả nhánh chính và nhánh phụ trước khi quấn tiếp. Sử dụng dây mảnh hơn cho bề dày của nhánh thon.Thông thường, hãy quấn hai nhánh cùng một lúc với cùng sợi dây quấn, quấn quanh để tạo thế dựa thân. Ở những nơi có nhánh đơn, thì nên quấn liên kết với các nhánh khác, buộc chắc đầu dây bằng cách gài nó dưới vài vòng đầu tiên.
Tùy theo độ dày của thân, cành, loài cây, chất lượng và tuổi của cây. Cần kiểm tra dây thường xuyên để đảm bảo dây không ăn sâu vào vỏ cây khi cây lớn lên. Tháo dây đeo sau khoảng ba đến sáu tháng đối với cây rụng lá theo mùa và sau sáu đến 12 tháng đối với cây cối quanh năm. Phải cẩn thận để chọn thước dây chính xác cho kích thước và sự phát triển của cây .Kích thước của dây cuộn nên thay đổi theo độ dày của cành. Kích thước dây sẽ giảm dần. Kích thước dây thích hợp là từ 1/6 đến 1/3 đường kính của cành hoặc thân cây đã chọn để quấn. Để tháo dây, tốt nhất bạn nên cắt thành từng đoạn nhỏ để giảm rủi ro và hư hại cho cây.
– Uốn khắc
Nếu một thân cây cần uốn cong, trước tiên chúng ta quấn nó bằng dây gai dầu hoặc đặt dây gai dầu bên ngoài nơi chúng ta muốn uốn cong trước khi đỡ cây để nó không bị gãy khi uốn cong. Nếu thân cây hơi lớn, ta sẽ rất khó uốn. Hãy dùng dao khắc để mở một đường khe nơi ta định uốn, sau đó quấn thân cây bằng dây gai dầu. Vết cắt phải xiên theo chiều uốn nếu không vết thương sẽ rách. Buộc chặt cây lại bằng dây điện sau khi uốn. Vết thương sẽ lành trong vòng hai tháng.
Kỹ thuật Uốn cành
Việc uốn cành, tạo dáng cho cây bonsai là việc thường xuyên mà bất cứ người chơi bonsai nào cũng phải thực hiện. Đa phần người yêu bonsai đều uốn cành bằng dây kẽm vì nhanh chóng và tiện lợi hơn. Ta cần bọc dây kẽm bằng một lớp giấy để không làm đau cây đồng thời ngăn cản sức nóng mặt trời truyền vào dây kẽm, làm hỏng cây.Uốn cành là giai đoạn sau của việc uốn thân chính, rồi đến cành chính sau cùng là những cành quanh thân cây đi từ gốc lên ngọn, cành lớn trước, cành nhỏ sau. Sau khi uốn xong, ta uốn cành bằng cách xoắn nhẹ theo hướng quấn dây kẽm luôn luôn được giữ chặt vào vỏ cây. Những loại cây sớm rụng lá thì thường mau tăng trưởng, do vậy có thể tháo dây kẽm sau 3, 4 tháng.
* Dụng cụ uốn cành chuyên dụng:
– Tăng đơ hoặc nẹp
Ngoài phương pháp sử dụng dây chằng xoắn, hiện nay trên thị trường có 1 số dụng cụ uốn cành chuyên dụng, tùy trường hợp, bạn có thể sử dụng tăng đơ hoặc nẹp.
– Sử dụng nẹp uốn
Nguyên tắc uốn của dụng cụ này giống như phương pháp dùng dây chằng xoắn, chỉ khác ở chỗ thay vì kéo cành cây cần uốn và điểm neo lại với nhau bằng cách xoắn sợi dây chằng, thì bạn dùng 1 thanh kim loại để siết chặt 2 đầu của nẹp uốn lại. Nẹp uốn có ưu điểm là (nếu đủ dài), nó có thể kéo được cành cây nhiều hơn so với khoảng cách giới hạn mà biện pháp dây chằng xoắn mang lại.
– Khóa uốn cành
Khóa uốn cành là một loại dụng cụ bằng kim loại có hai răng giúp kẹp chặt cành cây, cho phép người dùng có thể tác động mạnh hơn đến cành, uốn chúng vào đúng vị trí mà mình mong muốn (sau đó chúng ta sẽ buộc dây chằng vào vị trí đó).
– Nẹp ba chân
Nẹp ba chân cũng là một dụng cụ để uốn các cành cứng. Với hai chân bên ngoài được móc vào cành, chân chính giữa từ từ (bằng cách điều khiển mức ren) sẽ uốn cong cành cây. Tuy nhiên dụng cụ uốn này ít được ưa chuộng vì nó rất dễ làm thương tổn đến thân cây, ngay cả khi đã dùng miếng lót cao su.
Thêm nữa, những cành cây khả dĩ dùng “nẹp ba chân” được thì cũng có thể dùng dây quấn, dây chằng là những phương pháp thông dụng hơn.
– Tán hoa
Trong tạo dựng nghệ thuật: tạo cho cây cảnh có nhiều tán để trưng bày, thưởng ngoạn là cách làm lâu đời của người Việt và truyền lại cho ngày hôm nay.
Loại hình cây cảnh cổ của nước ta và loại hình cây Bon sai của thế giới đã được cải biến không ngừng nhằm nâng cao giá trị cây cảnh nghệ thuật.
+ Kiểu hoa hình tròn
Cành và nhánh uốn lượn uyển chuyển, tầng tán hình tròn bè rộng, lá nhỏ và ít tạo nên chi tiết mềm mại dưới mắt người thưởng ngoạn. Cách này thường dùng phương pháp quấn dây thép để uốn cành như hình dấu ngã trong thời gian dài rồi tháo dây, nẹp cành.
+ Kiểu tán hoa đa dạng
Loại cây tán này thường phá lối đi, không cần cành tròn cũng như không phân bố đều trên mỗi tầng, có tán lẻ 3, 5, 7 tán tròn tùy theo tên (ông bà, cha mẹ, con cái…) Các loại thân cây chủ yếu chơi với cành, có cành tạo thành cành dài, cành rời, cành ngắn và không có đỉnh. Cấu trúc của tán cây này đòi hỏi sự tự do, ít sử dụng dây đai thép hay nẹp sắt. Các dòng tán khác nhau đều có vẻ đẹp phóng khoáng, nghệ thuật, phù hợp với sân vườn nhà…
Có rất nhiều cách tạo cây cảnh mà mỗi nghệ nhân làm theo trí tưởng tượng của riêng mình, dù theo phong cách nào thì cũng đáng được tôn trọng và tùy theo sở thích người chơi mà chọn những hình dáng phù hợp. Và chắc chắn rằng, mỗi vùng miền, mỗi nghệ nhân sẽ còn tiếp tục sáng tạo nên các hình tán trong nghệ thuật cây cảnh, nhằm phát huy không ngừng thú chơi sinh vật cảnh của mọi người.
5. Kỹ thuật tạo dáng, thế cho cây đào cảnh
5.1. Tạo thế
– Công việc tạo thế cho cây đào cảnh được tiến hành ngay sau khi trồng, hoặc đối với các cây có gốc, thân, cành to chúng ta có thể tiến hành ghép để tạo được cành tán đúng theo ý muốn.
Bước 1: Cắt mắt ghép
– Mắt ghép được cắt trên cây đào có loại hoa to, đẹp phù hợp vớ thị hiếu người tiêu dùng.
Lưu ý: Vết cắt phải phẳng, không bị trầy xước
Bước 2: Cắt vết ghép trên thân gốc đào
– Trên gốc đào chúng ta cắt một vết cắt để đưa mắt ghép vào gốc
Lưu ý: Vết cắt phải phẳng, không bị trầy xước
Bước 3: Đặt mắt ghép vào gốc ghép
– Mắt ghép được đặt vào gốc ghép.
– Có thể đặt hai mắt ghép trên một vết ghép ở gốc đào.
Bước 4: Cố định mắt ghép và gốc ghép và phủ túi nilon
– Tiến hành có định mắt ghép vào gốc ghép bằng dây ghép chuyên dụng. Công việc này giúp cho mắt ghép và gốc ghép tiếp hợp với nhau.
– Phủ túi nilon để tránh hiện tượng thoát hơi nước quá mạnh của mắt ghép và đồng thời tránh nước xâm nhập vào vết ghép
5.2. Cắt tỉa, tạo tán
– Muốn có một cây đào đẹp trước hết chúng ta phải có phôi cây. Cây phôi được sử dụng phổ biến nhất là những cây 3 tuổi, có tiềm năng sinh trưởng và phát triển tốt. Phôi được lấy từ các nguồn sau: Hạt giống hoặc cành giâm hoặc cây đào thu từ cây đào của những năm trước. Tuy nhiên, bước kỹ thuật quan trọng nhất vẫn là tạo phôi, cắt tỉa và uốn cây.
Biến đổi cái tự nhiên vốn có của cây, không làm mất đi tính hợp lý, tính tự nhiên của cây, để sau nhiều lần bỏ công sức, cây có những nét “kỳ” để rồi có “mỹ”, có cổ thì phải chờ vào thời gian kết hợp với kỹ thuật lão hóa của cây.
– Đối với những cây đào trên 3 năm tuổi, công việc thay thế cây đào là vô cùng quan trọng vì nó không chỉ làm tăng giá trị thẩm mỹ mà còn mang lại lợi nhuận rất cao. Các loại tán sau thường được sử dụng trên cây đào cảnh:
– Tạo tán cổ: Nhiều cành được tạo thành từ một cành chính, được kéo đẩy xuống tạo thành tầng ngang. Bề mặt tán thường tròn, phần dưới phẳng, phần trên tạo thành các nhánh để phát triển lá hình quả mâm xôi. Tất cả các tán cây phải nằm ngang và song song với nhau và với mặt đất. Nên chú ý là không được nghiêng ngả, đường kính các tán lá phù hợp với kích thước cây, tán cách nhau đều không loãng và túm tụm lại với nhau. tán trên cùng phải tròn đều không nhọn như chọc lên trời sẽ làm cho cây phân tán trở nên thô vụng và sai kỹ thuật của cây có tán cổ. Hình thể cây có tán cổ ở mỗi vùng mỗi khác, phía Bắc đa số các cây tán cổ cành nhánh gần như áp sát còn phía Nam thì thoáng hơn có vẻ như phản ánh về đất đai và lối sống thoáng đãng. Tuy nhiên về hình thể kiểu tạo tán cổ đều cho nội dung về sự nề nếp, nét trang nghiêm thích hợp với đình chùa, công sở…
– Đối với cây đào việc tạo tán cổ khó làm vì đến khi cây ra hoa, lá rụng hết. Kiểu tán cổ rất khó thực hiện.
Tạo tán cách tân:
– Kiểu tán thưa: Cành và tán giống như tán của cây cổ thụ nhưng không cần cành dày mà được cắt tỉa để thông thoáng, ra nhiều cành, cành, nụ và hoa khoe vẻ đẹp .
– Hình tròn: Cành và nhánh cong, tán tròn và rộng, lá nhỏ tạo nên những chi tiết nhỏ mềm mại trong mắt người nhìn. Phương pháp này thường bao gồm việc quấn dây thép để uốn cành như dấu ngã trong thời gian dài, sau đó tháo dây và kẹp cành.
– Tán các loại: Loại tán này thường có bậc, không cần cành tròn, hoặc tán đều nhau trên mỗi tầng, có tán lẻ 3, 5, 7 tán tròn làm tên (Ông bà, Cha mẹ, Con cái- Sinh; Lão; Bệnh; Tử; Sinh…). Loại tán đa dạng chơi cành là chủ yếu, có cành tạo nhánh vươn dài, nhánh buông, nhánh vươn ngắn và không đỉnh ngọn. Nét cấu tạo tán này cần sự tự do, mang tính nghệ thuật hội họa, phù hợp vườn cảnh tư gia. Kiểu tán đa dạng phù hợp để tạo cho cây đào cảnh. Có rất nhiều cách để tạo ra một tán cây đào mà mỗi nghệ nhân làm theo ý tưởng riêng mình. Tuy nhiên kiểu nào cũng có đáng trân trọng và tùy theo nơi cần trưng bày, tùy theo ý thích của người chơi mà chọn hình thể phù hợp cho dù quy vào các kiểu tán trên. Và chắc chắn rằng, mỗi vùng miền, mỗi nghệ nhân sẽ còn tiếp tục sáng tạo nên các hình tán trong nghệ thuật cây đào cảnh, nhằm phát huy không ngừng thú chơi sinh vật cảnh của mọi người.
Bước 1: Lựa chọn cây đào để tạo thế
Chọn cây đào có từ 3 năm tuổi trở lên
Cây có thân to, rễ xù xì già nua
Cây sinh trưởng phát triển khỏe, không bị sâu bệnh
Bước 2: Cắt sửa thân
– Đối với cây đào có thân quá dài, nên cắt bớt thân để tạo cho thân có cảm giác ngắn lại, già cây hơn.
– Cây hai thân ta có thể tạo thành thế Song thụ, huynh đệ, phu thê…
– Cây 1 thân thẳng đứng tạo thế Trực quan tử…
– Nhiều thân tạo thế Rừng cây…
– Cây để 3 tán tạo thế Tam đa..
– Cây để 5 tán tạo thế Ngũ Phúc
– Cây để 7 tán tạo thế Thất hiền
– Cây để 9 tán tạo thế Cửu phẩm
Tùy vào hình dáng thân, tán, cành mà ta định hình đưa vào một thế cụ thể (các thế cây đào cụ thể sẽ giới thiệu ở phần sau)
Bước 3: Cắt tỉa cành
Đối với cành chúng ta sử dụng phương pháp cắt và xoay để sau vài lần cắt, cành trở nên khúc khuỷu, uyển chuyển chuyển không thẳng đuột. Muốn cắt cành, bạn phải quan sát kỹ tổng thể các cành của cây để cắt xong cành vẫn phân bổ đều, cây không bị khuyết trống. Cũng có thể dùng dây kim loại để uốn và cố định cành song phải tháo gỡ kịp thời khi cành đã lớn, nếu không dây kim loại sẽ làm cho cành có vết hằn sau vài tháng do cây lớn, dây kim loại lặn vào phần vỏ làm mất thẩm mỹ cây. Có những cây để khoảng cách giữa phần ngọn và các nhánh quá xa, làm mất vẻ cân đối của cây, ta cắt bỏ phần ngọn, chờ các mầm phát ra ở phần còn lại, mầm nào hợp lý dùng làm ngọn, như vậy, nhìn vào tổng thể của cây cân đối, hài hòa.
5.3. Một số cây đào thế
Thế phụ tử
– Thế này cũng tương tự như thế mẫu tử, nhưng với thế phụ tử cây sẽ to hơn và đứng thẳng hơn cây mẫu, tạo vóc dáng của người cha, ít dịu dàng hơn, cứng rắn hơn, nhưng không phải là không che chở cho con, thể hiện đúng tình cảm cha con, cây tử nhỏ hơn cây phụ nhiều, cũng ba tán, quấn quýt lấy cây phụ, lúc nào cũng nhờ sự bao bọc của người cha. Cây phu tử cũng 5 tán quy căn hồi đầu như cây mẫu. Cây phụ tử có thể mập to hơn cây mẫu tử, thường uốn thế tam cang ngũ thường, biểu hiện tính trung hiếu xử lý ở đời của người quân tử.
Thế quần tụ tam sơn
– Có ba cây kiểng trong một chậu lớn. Còn gọi là tam tài, ba cây kiểng trực thọ đứng gần ngay hàng, cây cao chính giữa, hai cây thấp hơn ở hai bên, nhưng có thể đặt so le một chút, cây to có 5 tán, hai cây lùn chỉ cần 3 tán, có thể giao cành với nhau làm thế nào để 3 cây cân đối mới đẹp và ba cây cũng gắn kết với nhau, nếu thiếu một trong 3 cây sẽ mất đi vẻ đẹp của nó. Vậy nên thế tam sơn sẽ tượng trưng cho sự đoàn kết.
Thế song thụ
– Hai cây cùng gốc
– Anh em hòa thuận, nương tựa vào nhau cùng phương trưởng.
Thế long thăng
+ Cách thứ nhất: Uốn đầu rồng trên ngọn cây. Cách này phù hợp bởi đầu rồng bay lên thì đầu sẽ phải pử trên, những rất khó uốn, làm sao ngọn cây nhỏ hơn gốc cây mà uốn đầu nằm trên ngọn cho đạt. Rồng lúc nào cũng đầu to, đuôi nhỏ, cho nên phải tìm cách cưa cắt cách nào để cho đầu rồng to, lại thêm mũi miệng nữa thật là khó tạo dáng cho đẹp. Thân rồng thì dễ, chỉ cần uốn cong cong, các nhánh làm chân làm mây ôm lấy thân cây không mấy khó, nhiều người vẫn uốn được.
+ Cách thứ hai: Thăng lên nhưng đầu năm dưới gốc cây, phải tạo dáng làm sao khi nhìn thấy rồng cất đầu bay lên mới tài. Phải tạo dáng cho rồng vươn lên, mắt, mũi, miệng xừng lên, hai chân trước làm hai chân vươn móng chờm lên, hai chân sau hạ thấp đuôi vẫy đập để cất cánh bay bổng lên. Nghệ thuật trong thăng là thân mình phải quật khởi mới đúng điệu. Thế này đẹp hơn vì đầu to đuôi nhỏ, tán nhánh cân đối. Thế này tượng trưng cho lòng cương quyết, lúc nào cũng vươn lên tiến bộ.
Thế trực thụ ngũ đản
– Cây thẳng đứng 5 tán, người chính trực, từng trải được hưởng ngũ phúc
Thế tích thụ phát lộc
– Dồn sức đâm chồi
– Tổ tông tu nhân tích đức, con cháu được hưởng phú quý.
Thế thông tâm hữu trạch
– Lòng rỗng thành nhà.
– Gian nan không quật ngã, trường tồn sinh lộc cho hậu thế.
Xem thêm: Kỹ thuật uốn cây Mai cảnh cho mỗi dịp Tết
6. Kết luận
Kỹ thuật kỹ thuật và trang trí cây đào cảnh không chỉ là một nghệ thuật tạo ra những tác phẩm nghệ thuật sống động mà còn là một cách để thể hiện sự tôn trọng và yêu quý thiên nhiên. Những cây đào cảnh được tạo ra bằng kỹ thuật này có thể trở thành tác phẩm độc đáo trong khu vườn nhà bạn. Trên đây là kỹ thuật uốn và tạo dáng cây đào cảnh, hy vọng bài viết có thể giúp ích được cho bạn trong việc chăm sóc cây trồng của mình.
